Taaldinge

Jana Luther van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal vertel vir Ina Strydom hoe die Klassieke Tale, Grieks en Latyn, tale soos Afrikaans, Engels, Nederlands en Frans beïnvloed het. Hulle praat oor ontlening wat nie net die woordeskat van Afrikaans, maar ook die ander tale, verryk en vergroot het.

Ina Strydom praat verder met prof. Angelique van Niekerk van die Universiteit van die Vrystaat se Departement Afrikaans, Nederlands, Duits en Frans oor advertensies, na aanleiding van haar professorale intreerede. Alet Cloete en Gerhard van Wyk beantwoord ‘n klompie luisteraarsvrae wat oorgestaan het, onder meer oor die verskil tussen kritiek en krities, en die weglating van met in sekere konstruksies.

Ina Strydom praat met prof. Angelique van Niekerk van die Universiteit van die Vrystaat se Departement Afrikaans, Nederlands, Duits en Frans oor advertensies, n.a.v. haar professorale intreerede. Hulle praat in die eerste deel van die gesprek oor taal en betekenis in advertensies, en watter inligting uit advertensies verkry kan word.

Waar kom die uitdrukking, so mal soos ’n haas, vandaan? Wat is die verskil tussen klant en kliënt? Dié en ander luisteraarsvrae word deur Alet Cloete en Gerhard van Wyk van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal beantwoord.

Die oorklanking van televisiereekse en rolprente vereis sowel taalvaardigheid as geslypte vaardighede van die akteurs. Die akteur en stemkunstenaar, Elma Potgieter, vertel vir Ina Strydom van oorklanking in die vroeë jare van televisie, en hoe dit nou gedoen word.

Die bestuurshoof van die Afrikaanse Taalmonument en -museum, Michael Jonas, vertel vir Ina Strydom meer oor die Neville Alexander-eerbewyse waarvoor benoemings ingewag word; die ATM se program vir die res van die jaar; en hulle uitreikaksie in die Noord-Kaap.  Hulle praat ook oor die bevordering van moedertaalonderig, en wat nodig is om Afrikaans te bewaar.

Die Virtuele Instituut vir Afrikaans (VivA) het op 17 Julie sy 10de bestaansjaar gevier. Die besturende direkteur, Marlie Coetzee, vertel vir Ina Strydom hoe en hoekom VivA tot stand gekom het, gee ‘n oorsig oor van hulle projekte, en vertel van hulle toekomsplanne.

Het die naguil die regte naam gekry in Afrikaans? Wat het geword van die woord oponthoud? Dié en ander luisteraarsvrae word beantwoord deur Alet Cloete en Gerhard van Wyk van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal.

Die voorsitter van die Taalkommissie van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, Suléne Pilon, vertel vir Ina Strydom meer oor die hersiening van die Woordelys en Spelreëls waarmee hulle tans besig is.

In die tweede deel van ‘n gesprek oor die taalgebaseerde spanning in Indië, praat Ina Strydom verder met die taalkundige, prof. Ernst Kotze, oor die taalsituasie in die land. Hy vertel onder meer oor taal en identiteit en die verskillende tale se gebruiksvlakke, en praat oor wat Suid-Afrika by Indië kan leer oor die hantering van taalverskeidenheid.

Na aanleiding van ‘n onlangse Litnet-artikel praat Ina Strydom met die taalkundige, prof. Ernst Kotze, oor die taalsituasie in Indië – ‘n land met veel meer amptelike en nasionale tale as Suid-Afrika se 12! Hy praat in die eerste van twee programme oor onder meer oor die hantering van taaldiversiteit.

As deel van die Afrikaans Amptelik 100 se vierings, was daar ‘n projek oor die Afrikaanse kunslied, Die Kuns van die Afrikaanse kunslied.  Die samesteller van die program was die mezzosopraan, dr. Linette van der Merwe.  Sy vertel vir Ina Strydom meer oor die kunslied; die Afrikaanse skatkis van kunsliedere, en waaraan die teks moet voldoen om geskik te wees vir dié kunsvorm.

Wat is die herkoms van die woord kenterweer?  En hoekom skryf ‘n mens in Engels White House, maar Withuis in Afrikaans?  Alet Cloete en Gerhard van Wyk van die WAT beantwoord hierdie en ander luisteraarsvrae saam met Ina Strydom.

Is dit reg om te praat van ronde gholf, of rondte gholf? Wat is die herkoms van die uitdrukking “iets is ‘n tameletjie”?  Dié en ander taalnavrae word beantwoord wanneer Alet Cloete en Gerhard van Wyk van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal by Ina Strydom aansluit.

Taalkundige prof. Wannie Carstens was onlangs vir ‘n tydperk in Antwerpen om vir ‘n groep derdejaarstudente klas te gee ingevolge ‘n ooreenkoms tussen die Noordwes-Universiteit se Skool vir Tale en die Universiteit van Antwerpen. Hy vertel vir Ina Strydom hoe hy dié kursus benader het, en waar Afrikaans elders in Europa gedoseer word.

Afrikaans Wikipedia groei fluks, danksy ‘n handvol lojale en entoesiastiese vrywilligers. Wat is die waarde van Wikipedia in Afrikaans? Die direkteur, Deon Steyn, vertel vir Ina Strydom hoe hulle gehalte verseker, watter onderwerpe reeds ver ontwikkel is, en hoe dit vir skoolkinders van waarde kan wees.

Die medesameroepers van ProVARIA, dr. Gerda Odendaal en Marius Swart, vertel vir Ina Strydom meer oor dié projek oor die variëteite van Afrikaans, en hulle portaal wat op VivA se webwerf bekendgestel is.

Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns se akademiese tydskrif, die Tydskrif vir Geesteswetenskappe, fokus in sy Maart-uitgawe op Afrikaans se 100 jaar as amptelike taal, 'n viering en 'n besinning.  Die bestuurshoof van die Akademie, dr. Annelise de Vries, die uittredende hoofredakteur, prof.  Ina Wolfaarst-Grabe, en die twee gasredakteurs, proff. Nerina Bosman en Wannie Carstens, vertel vir Ina Strydom van die belang van die uitgawe, en watter onderwerpe gedek is.

Die bekende joernalis en vervaardiger, Erns Grundling, vertel vir Ina Strydom meer oor die televisiereeks, Die stories van Afrikaans. Die reeks ondersoek die ontstaansgeskiedenis en ontwikkeling van Afrikaans.

Afrikaans as amptelike taal is vanjaar 100 jaar oud, maar die ontstaansgeskiedenis van Afrikaans strek veel verder as een eeu gelede. Die voormalige hoofredakteur van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal, dr. Willem Botha, gaan haal die verhaal by die begin. Dit is deel 2 van die gesprek met Ina Strydom.

Afrikaans as amptelike taal is vanjaar 100 jaar oud, maar die ontstaansgeskiedenis van Afrikaans strek veel verder as een eeu gelede. Die voormalige hoofredakteur van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal, dr. Willem Botha, gaan haal die verhaal by die begin. Dit is deel 1 van die gesprek met Ina Strydom.

DF Malherbe was die eerste professor in Afrikaans in die land, en wel by die destydse Grey Universiteitskollege, die voorloper van die Universiteit van die Vrystaat. Dié Universiteit vier Afrikaans se 100 jaar as amptelike taal met ‘n spesiale DF Malherbe-gedenklesing. Dr. Francois Smith en prof. Henning Pieterse van die UV se Departement Afrikaans, Nederlands, Duits en Frans vertel vir Ina Strydom meer oor dié geleentheid.

In die aanloop tot die feesvierings om Afrikaans se 100-jarige bestaan as amptelike taal te vier, val die fokus op ‘n projek oor vroeë gesproke Afrikaans, en die tekste van die jare 1820 en verder. Die vryskutakteur, Zach Botha, vertel vir Ina Strydom waar die belangstelling vandaan kom, en wat die projek behels.

Die eindredakteur van die WAT, Gerhard van Wyk, en die Senior Mederedakteur, Alet Cloete, is saam met Ina Strydom in die ateljee om luisteraars se taalnavrae te beantwoord. Hulle bespreek onder meer die los en vas skryf van woorde; en die herkoms van woorde soos huigel en runderpes.

Een van die heel voorste terminoloë in Afrikaans, dr. Mariëtta Alberts, vertel vir Ina Strydom meer oor die noodsaaklikheid van terminologieontwikkeling, hoe terminologie in Afrikaans ontwikkel het sedert die eerste vakwoordeboek in 1918 verskyn het, en watter gebreke daar tans is.

Wat gebeur met die “met” in ‘n konstruksie wat al meer teëgekom word: “ek gaan saam my vriende braai” – terwyl dit eintlik “ek gaan saam met my vriende braai” behoort wees, en wat veroorsaak die weglating?  Ina Strydom se gas is die taalpraktisyn en skrywer, Sophia Kapp.

Sê ‘n mens iets in Afrikaans, of op Afrikaans? Waar kom die uitdrukking "die reën stuif neer" vandaan? Dié en ander taalnavrae word beantwoord. Die senior mederedakteur van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal, Alet Cloete, en die eindredakteur, Gerhard van Wyk, is saam met Ina Strydom in die ateljee.

‘n Baanbrekerwerk oor Afrikaans het onlangs verskyn: Afrikaans Linguistics – a contemporary perspective, onder die redakteurskap van proff. Nerina Bosman en Wannie Carstens. Dis ‘n handboek oor die Afrikaanse taalkunde, in Engels geskryf. Hulle vertel vir Ina Strydom waar die idee vandaan gekom het, wie bygedra het, en wat die doel van die boek is.

In die laaste in die reeks van drie programme oor houers, vertel Jana Luther van die WAT vir Ina Strydom meer oor woorde en uitdrukkings wat met blik en blikgoed verband hou.

Die nuwe bestuurshoof van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, dr. Annelise de Vries, praat oor die eerste paar maande van die jaar: die Geskiedenissimposium en JBM Hertzoggedenklesing, ‘n studentesimposium, en wat hulle beoog vir Internasionale Moedertaaldag.

Ina Strydom en die taalkundige, prof. Wannie Carstens, neem bestek op van die stand van Afrikaans in 2024.  Watter positiewe dinge het gebeur, wat is bestendig, en waar flikker die rooi ligte?

Die handboek, Kontemporêre Afrikaanse Taalkunde, se derde, hersiene uitgawe is pas vrygestel. Die redaksie, proff. Adri Breed, Nerina Bosman en Wannie Carstens, vertel vir Ina Strydom meer oor die veranderinge, die waarde en die medewerkers. Die boek is ook nie net vir studente bedoel nie, maar sal vir enigeen met ‘n belangstelling in Afrikaans van waarde wees.

Jana Luther van die WAT vertel vir Ina Strydom meer oor bottels en flesse, vate en balies en kuipe – en hoe dié woorde in Afrikaans neerslag vind. Dit is die tweede program in ‘n kort reeks oor houers of holgoed.

Beteken kwes en kwets dieselfde? Wat is die verskil tussen verseker en vir seker, en hoe word dit gebruik? Dié en ander taalnavrae word beantwoord saam Gerhard van Wyk en Alet Cloete van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal.

Aktrise Cindy Swanepoel vertel vir Ina Strydom meer oor twee ATKV-projekte waarby sy betrokke was. Een het oor idiome gehandel en die ander oor limerieke.

Waarom word internasionale plekname soos Albania in Afrikaans as Albanië vertaal, en wat is die beginsels wat toegepas word? Wat is die verskil tussen leerling en leerder?  Gerhard van Wyk en Alet Cloete van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal beantwoord luisteraars se taalnavrae saam met Ina Strydom.

Die mens berg en versamel al van die vroegste tye af in kruike en kalbasse en ander hol goed. ‘n Mederedakteur van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal, Jana Luther, vertel vir Ina Strydom meer oor dié houers, en hoe die woorde in Afrikaans neerslag gevind het in uitdrukkings en spreekwoorde.

Ina Strydom praat met Nadine Fouché-Karsten, VivA se projekbestuurder: Afrikaans-grammatika vir die onderwys, oor bysinne.

Waar kom Afrikaanse vloekwoorde vandaan? Die taalkundige, Prof. Gerhard van Huyssteen van die NWU, vertel vir Ina Strydom meer oor die herkoms van karnallie, maaifoedie en gigolo; en hy praat ook oor vloekwoorde as belangrike aanduiders van taalverandering.

Die Virtuele Instituut vir Afrikaans (VivA) bied ‘n groot aantal dienste en projekte aan, en dié lys groei jaarliks aan. Die bestuurshoof, Marlie Coetzee, vertel vir Ina Strydom wat alles die afgelope jaar gebeur het.